ارتودنسی شاخه ای از دندانپزشکی است که به تشخیص، پیشگیری و درمان نامنظمی و بهم ریختگی های دندان و صورت اختصاص دارد.
واژه تکنیکی این موارد، مال اکلوژن (malocclusion) است که به معنی جفت نشدن دندان ها می باشد.
نتایج درمان ارتودنسی میتواند بسیار چشمگیر باشد (زیبا شدن لبخند، بهبود سلامت دهان و دندان و افزایش کیفیت زندگی در افراد در همه سنین).
مشکلات ارتودنسی باید پیش از آغاز درمان، تشخیص داده شود. تشخیص مناسب شامل مطالعه و بررسی دقیق عکس ها، پرتوی ایکس و قالب گیری دندان میشود.
معمولا درمان شش تا سی ماه طول میکشد که بستگی به سن و شدت مشکل ارتودنسی دارد. چشمگیر بودن نتایج نیز بستگی زیادی به حداکثر همکاری و هماهنگی بین شما و پزشک دارد.
سن مناسب ارتودنسی
همه کودکان باید اولین ارزیابی ارتودنسی را در هفت سالگی انجام دهند. با این کار شناسایی زود هنگام مشکلات احتمالی میسر میگردد. برخی وضعیت های ارتودنسی در این سن بهترین درمان را خواهند داشت. براکت کامل پس از این که بیشتر دندان های دائمی بیرون زدند، (معمولا سن ده تا دوازده سالگی) جای گذاری میشود. بزرگسالان داوطلبان اصلی درمان ارتودنسی هستند.
زمان درمان بستگی به نوع ناهنجاری دارد. البته نوع ناهنجاری نیز در تشخیص زمان درمان بسیار با‌اهمیت است. اگر سن بیمار کمتر باشد درمان راحت‌تر، کوتاه‌تر و موفقیت‌آمیزتر خواهد بود. در بیمارانی که مشکل فکی دارند حتما باید بیمار را قبل از بلوغ معاینه کرد.
زمان بندی درمان بسیار حائز اهمیت است. با مشاوره با متخصص ارتودنسی، نیازهای شما بهتر تشخیص داده میشود.
براکت چگونه کار میکند؟
براکت دو جزء اصلی دارد: براکت (bracket) که مستقیما به دندان متصل میشود و سیم (archwire) که به براکت وصل میشود. بر خلاف تصور عموم مردم، در واقع سیم دندان را حرکت میدهد و براکت تنها به عنوان پایه استفاده میشود. سیم فشار مدائم و ملایمی ایجاد میکند که دندان را به جایگاه مناسبی حرکت میدهد.
هنگامی که دندان حرکت میکند، همانند حرکت چوب در داخل ماسه، استخوان به یک سمت (در جهت حرکت) راه را باز میکند و در سمت دیگر فضا را پر میکند. الاستیک برای جفت کردن مناسب دندان بالا و پایین استفاده میشود.
جدا کننده ها (Separators)
دندان ها در خط لثه بسیار نزدیک به هم هستند. جدا کننده ها در واقع الاستیک های حلقوی شکلی هستند که بین دندانها جای گذاری میشوند تا کمی آنها را از هم جدا نگه دارند تا بعدا بندهای ارتودنسی به راحتی جای بگیرند. جدا کننده ها معمولا سه تا هفت روز پیش از بند جای گذاری میشوند.
جدا کننده ها در موارد زیر ممکن است خودشان از جا خارج شوند:
- فضای کافی بین دندان ها وجود دارد
- کودک با انگشت یا زبان خود با آن بازی میکند
- غذای چسبنده یا آدامس آن را از جای خود خارج کرده است
اگر جدا کننده تان بیرون آمد، ممکن است تنها معنی آن این باشد که کار خود را درست انجام داده و بین دندانها فضا ایجاد کرده است. میتوانید امتحان کنید ببینید فضای مناسب کافی برای بند ارتودنسی ایجاد شده است یا نه:
بین دو دندانتان، نخ دندان بکشید. اگر نخ گیر کند، جدا کننده فضای کافی ایجاد نکرده است و باید آن را دوباره جای گذاری کنید. اگر نخ گیر نکرد پس شما آماده بند ارتودنسی هستید.
هدگیر ها (Headgear)
هدگیر ارتودنسی بخش بسیار مهمی از درمان در برخی بیماران است. هدگیر نیرویی ایجاد میکند که رشد صورت و فک ها را هدایت مینماید. همچنین برای حرکت دادن دندان ها به موقعیت مناسب یا پیشگیری از حرکت دندان استفاده میشود.
استفاده مداوم از هدگیر برای دستیابی به نتایج بهتر ضروری است. اگر دستور العمل آن رعایت نشود، درمان مدت بیشتری طول کشیده یا ممکن است برنامه درمانی تغییر کند.
همیشه هنگام برداشتن هدگیر مراقب باشید. اگر هدگیر را با دقت کافی برندارید، بخشی که در دهان و متصل به دندانهای شماست ممکن است به لبها، گونه، صورت و حتی چشمان شما صدمه بزند.
هرگز هدگیر را تا زمانی که تسمه های آن هنوز متصل هستند، برندارید.
هرگز هدگیر را از روی صورت خود بالا نبرید.
هدگیر را در هر بار مراجعه به متخصص ارتودنسی با خود ببرید. اگر هدگیر کثیف شده باشد پزشک به شما میگوید چطور باید آن را تمیز کنید.
دندان ممکن است در چند روز اول استفاده از هدگیر، حساس شود. این حساس شدن دندان به مرور که با این فشار تازه سازگار شدید، از بین میرود.
اگر بیش از چند روز ناراحتی و حساس شدن دندانها ادامه یافت، این امر را به اطلاع پزشک برسانید. استفاده از هدگیر برای درمان ضروری است بنابراین بدون اجازه پزشک آن را کنار نگذارید و دستور العمل را به دقت دنبال کنید تا درمانتان به موقع تمام شود بدون این که تغییری در برنامه ایجاد گردد.
