شما ممکن است برای سلامت و دهان و دندان خود علاوه بر آنکه دو بار در روز مسواک می‌زنید و حداقل یک بار در روز نخ دندان می‌کشید، نیاز به استفاده از یک دهان‌شویه مناسب هم داشته باشید. انواع بسیار زیادی از دهان‌شویه‌های مختلف وجود دارند که به عنوان برطرف کننده بوی بد دهان عرضه می‌شوند و بدون نیاز به نسخه پزشک می‌توان آن‌ها را تهیه کرد. اما برای از بین بردن باکتری‌هایی که باعث بوی بد دهان و سایر مشکلات دهان و دندان شما شده‌اند، باید از دهان‌شویه‌ای که یک دندانپزشک برایتان تجویز می‌کند استفاده کنید. دهان‌شویه در عمل نوعی محافظت‌کننده در برابر پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه است. علاوه بر آن دهان‌شویه می‌تواند ذرات غذا و مخاطی که در عقب دهان و در گلو باقی مانده است را تمیز کند.
دهان‌شویه چیست؟
دهان‌شویه مایعی است که یا در داخل دهان نگه داشته می‌شود، یا از طریق منقبض کردن عضلات ناحیه لب و گونه و حرکت دادن سر به اطراف دندان‌ها فرستاده می‌شود. یک شکل دیگر استفاده از دهان شویه، غرغره کردن آن است، به حالتی که سر به طرف عقب برده می‌شود و مایع دهان‌شویه در عقب دهان غرغره می‌شود.
دهان‌شویه‌ها معمولاً یک محلول ضدعفونی‌کننده هستند که به منظور کاهش بار میکروبی موجود در حفره دهان مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما در عین حال ممکن است بعضی از دهان‌شویه‌ها به خاطر مقاصد دیگری از قبیل خاصیت تسکین درد، ضد التهاب یا اثر ضد قارچی آن‌ها برای بیمار تجویز شوند.
در ترکیب دهان‌شویه‌ها چه چیزی وجود دارد؟
دهان‌شویه‌ها از نظر ترکیبات موجود در آن‌ها با یکدیگر تفاوت‌های جزئی دارند، اما موادی که در ترکیب همه دهان‌شویه‌ها مشترک است شامل موارد زیر است:
- طعم‌دهنده مانند منتول (طعم نعناع) یا اوکالیپتول
- شیرین‌کننده مانند سوکرالوز یا ساکارین
- آب
- رنگ‌دهنده
- آنزیم‌ها
- فلوراید (در بعضی از برندها)
- ضدعفونی کننده مانند کلرهگزیدین گلوکونات یا ستیل‌پیریدینیوم کلراید
- نگهدارنده مانند متیل پارابن یا بنزوات سدیم
- شوینده
- کلسیم
آیا کودک من به دهان‌شویه نیاز دارد؟
دندانپزشک بهترین مرجعی است که می‌تواند تعیین کند آیا کودک شما نیاز به استفاده از دهان‌شویه دارد یا خیر. دهان‌شویه می‌تواند به حذف ذرات غذا و مواد خارجی آلوده کننده کمک کند، اما هرگز نمی‌تواند جایگزینی برای نخ دندان یا مسواک باشد. اگر شما یا کودکتان برای مسواک زدن یا کشیدن نخ دندان مشکلی دارید، با افزودن یک دهان‌شویه به برنامه روزانه بهداشت دهان و دندان خود می‌توانید یک سطح حفاظت بیشتر در برابر پوسیدگی دندان‌ها و بیماری‌های لثه تأمین کنید. دقت کنید که استفاده از دهان‌شویه برای کودکان زیر شش سال اصلاً توصیه نمی‌شود.
انواع مختلف دهان‌شویه
معمولاً شما می‌توانید انواع بسیار زیاد و متفاوتی از دهان‌شویه‌ها را در بازار پیدا کنید که هر کدام کارکرد خاصی دارند. بعضی از آن‌ها برای تقویت دندان‌ها و لایه مینای دندان طراحی شده‌اند، در حالی که بعضی دیگر اصولاً برای از بین بردن باکتری‌های موجود در دهان و محافظت در برابر پوسیدگی دندان‌ها کاربرد دارند. همچنین شما می‌توانید دهان‌شویه‌هایی را پیدا کنید که به طور اختصاصی برای رفع بوی بد دهان و یا برای مبارزه با پلاک‌های دندانی تهیه شده‌اند.
دهان‌شویه‌های ضدعفونی کننده
این نوع از دهان شویه‌ها حاوی ترکیبات مخصوصی هستند که عفونت‌های باکتریایی را از بین می‌برند و بوی بد دهان را رفع می‌کنند. علاوه بر آن، دهان‌شویه ضدعفونی کننده در جلوگیری از تشکیل و تجمع پلاک‌های دندانی هم تأثیر دارد. متخصصین دندانپزشکی معمولاً توصیه می‌کنند که بعد از مسواک زدن دندان‌ها از این دهان‌شویه‌ها استفاده کنید. البته استفاده از آن در درازمدت می‌تواند باعث تغییر رنگ دندان‌ها شود.
نکات مهم در استفاده از دهان‌شویه‌های ضدعفونی کننده
- محلول دهان‌شویه را حداکثر به نسبت 1:1 به آب گرم اضافه کنید و در مخزن دستگاه شستشو با فشار آب (واتر فلاسر) بریزید. دقت کنید که برای جلوگیری از آسیب رسیدن به واتر فلاسر، نباید نسبت محلول دهان‌شویه را بیشتر از 1:1 در نظر بگیرید.
- از واتر فلاسر طبق دستورالعمل درج شده بر روی محصول استفاده کنید.
- پس از اتمام کار برای شستشوی واتر فلاسر، کمی آب گرم ساده در مخزن آن بریزید، نوک نازل دستگاه را درون سینک نگه دارید و آب آن را خالی کنید تا دستگاه تمیز شود.
دهان‌شویه فلوراید
این نوع از دهان‌شویه‌ها حاوی نمک‌های معدنی از قبیل سدیم فلوراید هستند که به تقویت و افزایش استحکام دندان‌های شما کمک می‌کند. دهان‌شویه فلوراید هم دقیقاً مانند خمیر دندان‌های حاوی فلوراید می‌تواند توسط همه افراد استفاده شود. با استفاده از این دهان‌شویه‌ها استحکام مینای دندان بیشتر و دندان‌های شما سالم‌تر و قوی‌تر می‌شود. علاوه بر آن فلوراید از تجمع باکتری‌ها در دهان جلوگیری می‌کند و باعث خوشبو شدن دهان کودک شما می‌شود.
دهان‌شویه فلوراید را می‌توان به عنوان جایگزین خوبی برای خمیر دندان‌های حاوی فلوراید نیز استفاده کرد. برای این منظور، دهان‌شویه را بعد از مسواک زدن دندان‌ها غرغره کنید تا ذرات غذا و سایر مواد باقیمانده در دهان تمیز شود.
دهان‌شویه‌های طبی (درمانی)
دهان‌شویه‌های طبی محلول‌هایی با قدرت اثربخشی بالا (اولترا اکتیو) هستند که در تهیه آن‌ها از ترکیباتی با خاصیت دارویی قوی استفاده شده است و برای کمک به درمان بعضی از مشکلات و بیماری‌های دهان و دندان کاربرد دارند. این نوع از دهان‌شویه حتماً باید توسط دندانپزشک برای شما تجویز شود. دندانپزشک فقط انواعی از این دهان‌شویه که دارای تأییدیه FDA باشد را برای بیماران تجویز می‌کند. دهان‌شویه‌های طبی به منظور کمک به از بین بردن پلاک دندانی و درمان بیماری‌های خفیف لثه (ژنژیویت)، خونریزی، ورم و التهاب لثه‌ها استفاده می‌شود.
نکات مهم در استفاده از دهان‌شویه‌های طبی
- در مورد مقدار مناسب آب و محلول دهان‌شویه که باید در مخزن دستگاه شستشو با فشار آب (واتر فلاسر) بریزید، طبق دستور دندانپزشک خود عمل کنید.
- برای تمیز کردن پاکت‌های پریودنتال، به روش زیر عمل کنید:
- فشار واتر فلاسر را در پایین‌ترین حد آن تنظیم کنید.
- نوک نرم نازل واتر فلاسر را با زاویه 45 درجه روی دندان بگذارید.
- نوک نازل را با ملایمت به زیر خط لثه در داخل پاکت پریودنتال ببرید.
- دستگاه را روشن کنید و نازل آن را در امتداد خط لثه حرکت دهید.
- پس از اتمام کار برای شستشوی واتر فلاسر، کمی آب گرم ساده در مخزن آن بریزید، نوک نازل دستگاه را درون سینک نگه دارید و آب آن را خالی کنید تا دستگاه تمیز شود.
دهان‌شویه‌های چند منظوره
این نوع از دهان‌شویه‌ها حاوی ترکیباتی است که باکتری‌ها را از بین می‌برد و از انباشته شدن پلاک‌های دندانی جلوگیری می‌کند. این دهان‌شویه‌ها برای افرادی که به التهاب خفیف لثه (ژنژیویت) دچار شده‌اند، کارایی بسیار خوبی دارد. زیرا خطر پیشرفت التهاب و تبدیل شدن آن به بیماری شدید لثه را به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد. دهان‌شویه‌های چند منظوره در واقع ترکیبی از دهان‌شویه‌های فلوراید و طبی می‌باشد.
دهان‌شویه طبیعی
دهان‌شویه‌های طبیعی که با نام “دهان‌شویه خانگی” هم شناخته می‌شوند، در واقع محلول آب نمک گرم هستند. ثابت شده است که این ترکیب در رفع عفونت‌های باکتریایی دهان و دندان کارایی بسیار بالایی دارد. همچنین با کمک به بهبودی سریع زخم‌های دهان، خونریزی از لثه‌ها را کاهش می‌دهد.
کدام کار را باید اول انجام داد؟ (مسواک یا نخ دندان یا دهان شویه؟)
خیلی از افراد نگران آن هستند که ترتیب صحیح برای مسواک زدن، کشیدن نخ دندان و شستشو با دهان‌شویه به چه صورت است؟ واقعیت آن است که اصلاً هیچ فرقی نمی‌کند. در واقع تا وقتی که هر کدام از این کارها را به روش صحیح خود انجام می‌دهید و از محصولات باکیفیت و دارای خاصیت درمانی استفاده می‌کنید، هیچ تفاوتی ندارد که کدام یک را اول انجام دهید.